Bilgisayar Teknisyenliği Sanatı

PC Nasıl Çalışır ?
PC (Kişisel Bilgisayar) teknisyenliği becerisine hakim olmak tipik bir bilgisardaki birçok parça hakkındaki birçok detayı öğrenmenizi gerektirmektedir. En temel kişisel bilgisayarlar yüzlerce ayrık donanım bileşenini içerse de, herbirinin kendi karakteristiği, şekli, boyutları, renkleri, bağlantıları ve benzeri şeyleri vardır.


Bu bölümde tipik bir PC'ye giriş yapacak, bilgisayarların nasıl çalıştığına dair genel bir bakış sunulacaktır. Devamında ise size parçaların nasıl göründüğü, nasıl çalıştığı ve nasıl bağlandığı hakkında kabataslak bir bilgi verecek, daha sonraki bölümlerde ise bilgisayarın tüm yapısını parçalara ayıracaksınız ve sizin için gerekli olan bilgisayar yükleme (install), yapılandırma, koruma ve onarmanın detaylarına gireceğiz.
Bir uzman olsanız dahi, bu bölümü atlamayın! Bu bölüm, CompTIA+ dokümantasyonlarının tamamında kullanılacak birçok terimi göstermektedir. Bunların birçoğunu belki biliyorsunuzdur; fakat bir kısmını da bilmiyor olabilirsiniz. Bu nedenle lütfen bu bölüme zaman ayırın ve bu bölümü okuyun.
Daha önce çalışan güzel bir bilgisayarı kesinlikle görmüşsünüzdür. Karşısında oturan kullanıcının hareketlerine göre değiştirerek çeşitli görüntüler gösteren güzel ve parlak bir monitör, birşeyler yazılan klavye, tıklanan bir fare veya çevrilen bir joystick. Ekranın yanında duran küçük hoparlörden cılız bir ses ve masanın altında bir pırpır eden bir kutu. PC bir bilgisayardır: İşinizi yapmanızı sağlayan, dokümanlarınızı üreten, oyun oynatan, çek defterinizi dengeleyen ve interten son spor skorlarınızı kontrol edebileceyiniz bir makinedir.


Her ne kadar bilgisayar bir makine olsa da, bilgisayara verdiğiniz komutları anlayan ve yapan "programlama"dır. Programlama komutları, sadece bilgisayar donanımının anladığı birler ve sıfırlardan ibarettir.

Bir bilgisayarda şaşırtıcı olayları meydana getiren, güçlü matematiksel fonksiyonları gerçekleştiren, veriyi aktaran, farenin hareketini sağlayan ve ekrana güzel ikonları koyan "komutlar"dı r.
Yani bilgisayar, donanım ile programlamayı insanların ihtiyaçlarına göre yaratan karmaşık bir etkileşimden ibarettir.
Daha önce mors kodunu duymuş muydunuz? Mors kodu anlamsız olan noktalar ve tirelerden başka birşey değildir, fakat eğer nokta ve tireleri(doğru sırayla) Mors kodu anlayan birine gönderirseniz ona şaka bile yapabilirsiniz. Programlamayı bilgisayar için Mors kodu gibi düşünebilirsiniz. Siz sıfırları ve birleri anlamayabilirsiniz ancak bilgisayarınız kesinlikle anlar.

Ancak programlamada birlerden sıfırlardan fazlası vardır. Bilgisayardaki tüm veriler (web sayfaları, dokümanlarınız, e-postanız da) sıfırlar ve birler şeklinde saklanmıştır. Bilgisayar bu birler ve sıfırları insanın anlayabileceği şekle nasıl dönüştüreceğini bilmektedir.
Programlama iki şekilde karşımıza çıkar. İlki uygulamalardır. İşi alır ve yapar. Kelime işleme programları, web tarayıcıları (browser) ve e-posta programlarının hepsi birer uygulamadır. Fakat uygulamaların onları destekleyecek bir ana programa ihtiyaçları vardır. Bunların, sizin uygulamaları başlatıp sonlandırabileceğiniz, veriyi
kopyalayıp/taşıyıp/silebileceğiniz, donanımla konuşan ve birçok diğer işi gerçekleştiren bir programa ihtiyacı vardır. Bu programa İşletim Sistemi (Operating System-OS) denir. Bugünün en popüler işletim sistemi Microsoft Windows'dur. Ancak farklı işletim sistemleri de vardır. Bunlar; Apple Macintosh OS X ve popüler (ve ücretsiz) Linux'lardır.
Donanım, işletim sistemi ve program terimleri gibi geniş konseptsel seviyesi olan "bilgisayar" kavramını bilmek müşterilerinize birşeyleri anlatmanızda size yardımcı olacaktır. Fakat daha iyi teknik bilgi, size daha çok temel idrak ve yazılım ile donanım arasındaki kompleks etkileşimi anlama imkanı sunacaktır.


Operating system (Windows XP) - İşletim Sistemi


Kısaca, teknisyenlerin senaryonun arkasında yapılanları bilmesi gerekmektedir. CompTIA A+ Tech'in perspektifiyle, bilgisayarın fonksiyonları dört bölümde incelenir: giriş, işleme, çıkış ve bellek. Hangi parçanın, hangi bölümün parçası olduğunu bilmek bilgisayarla ilgili işlerde sizi sorunların çözümünde temel ve belirleyici bir seviyeye getirecektir.

1- GİRİŞ

Bu konuyu en çok karşılaşılan bilgisayar işlerinden birisinden yola çıkarak bakalım; muhasebe işlemleri.
Her yıl milyonlarca insan muhasebe yazılımlarını (Logo Tiger bunlardan biri) muhasebesel işlemlerinde yardımcı olması için, bilgisayarlarına yüklüyorlar. Logo Tiger'ı başlattıktan sonra yapmanız gereken ilk iş, bilgisayarınıza şirketiniz ile ilgili verileri sağlamalınız olacaktır.
Birçok donanım parçası sizin giriş yapmanızı sağlar. Bunlardan en sık kullanılanları klavye ve faredir. Birçok bilgisayar, siz "Hey sen" dediğinizde (eğer siz Star Trek filminin setinde değilseniz) tepki vermeyecektir. Verilerinizi klavyeden yazarak kullanmanız gerekmektedir. İşletim sistemi burada işlevinizi gerçekleştirecek temel servisleri karşılamaktadır. İşletim sistemi olmasa siz tüm gün boyunca klavyeden birşey girsenizde birşey olmayacaktır; yazdıklarınızı ne yazılımınız anlayacaktır, ne de donanım.

2. İşleme
Sonraki işlem olarak bilgisayar verilerinizi işler. Logo Tiger'da bilgileri uygun kutucuklara yerleştirir ve daha sonra sizin için hesap yapar. İşlemler sizin bilgisayarınızda sistem birimi kutucukların içindeki işler ve neredeyse tamamı donanım seviyesinde yapılır, ancak bu donanım fonksiyonları işletim sisteminde belirtilmiş kurallara göre düzenlenir.
İşlem kısmı büyüsel bir kısımdır ve neler olduğunu göremezsiniz. Bu çalışmanın ilk kısmının amacı büyülü şeyleri ortadan kaldırmaktır; çünkü iyi teknisyenler işlemlerin herbir parçasını anlamalıdırlar. Burada şimdi spesifik donanımların içerdiği işlem bölümlerini vermeyeceğiz çünkü parçalar işlem tipine göre değişmektedir.
3. Çıkış
Muhasebe verilerinizin yıllık olarak toplanması temelde bilgisayar size sonuçları gösterene kadar kullanışsızdır. İşte burada üçüncü adım ortaya çıkıyor. Bilgisayar veriyi işlemeyi bitirdikten sonra bilgiyi sizin kontrol
edebileceğiniz bir yerlere koymalı. Bu genelde monitör oluyor ve böylece siz ne yazdığınızı görebiliyorsunuz. Ayrıca siz yazdırmak istediğinizde veriyi yazıcıya gönderebilmelisiniz. Bir donanımsal aygıt, yazdırma işlemini gerçekleştirir ancak işletim sistemi yazdırma işlemini kontrol eder. Bu yine, yazılımla donanım arasında temel bir etkileşimdir.
4. Bellek

Bilanço dökümünüzü yazıcıdan elde ettiğinizde yaptığınız onca işin bir anda kaybolmasını istemezsiniz. Kalıcı kayıtlar tutmanız gerekmektedir. Bilgisayarın fonksiyonlarındaki dördüncü adım olan depolama işleminde birçok aygıt kullanılır. Bunlardan en çok görünürde olanı harici depolama aygıtlarıdır; disketler ve CD/DVD diskler.

Bilgisayar Teknisyenliği Sanatı
Bilgisayar işlemlerindeki dört adımı (giriş, işleme, çıkış, bellek) kullanarak bilgisayarın nasıl çalıştığını anlamak ve buna paralel olarak iyi bir teknisyen olmak; donanım ve yazılımı anlamayı içeren ve bunlar arasındaki etkileşimi çeşitli adımlarda oluşturan gerekliliklerdir.

Bu kısımları bilmek zorundasınız, başka bir deyişle bunların birlikte nasıl çalıştığını bilmelisiniz. Buna başlamak için en iyi yer gerçek bir bilgisayardır. Şimdi tipik bir kişisel bilgisayarın içerdiği bileşenleri birkaç önemli parçayı açarak inceleyelim. Umarız karşınızda biraz sökebileceğiniz gerçek bir bilgisayarınız vardır. İki bilgisayar tam olarak aynı olmasa da bu bölümün sonunda sizin bilgisayarınız ve bölümdeki bilgisayar arasındaki farkı göreceksiniz.
Sonuçta şunu kazanacaksınız; aslında tüm bilgisayarlar (farklı boyut, şekil ve renkte olsalar dahi) aynı temel parçalara sahipler. CompTIA+ dokümanyasyonlarının sonuna ulaştığınızda ise, bilgisayar sürecindeki dört adım hakkında daha derin ve daha nüans bir algıya sahip olacaksınız. Nasıl büyük sanatçılar bir şaheseri oluştururken temel yeteneklere hakimler ise, sizde bilgisayar teknisyenliği sanatında kendi yolunuzda temellere sahip olacaksınız.

İş Araçları ve Elektrostatik Güç Boşalımı
Bilgisayara dalmadan önce, öğrenmeniz gereken iki husus daha var; sık kullanılan teknisyen araçlarına genel bir bakış ve bir donanımı yanlışlıkla elektrostatik güç boşalımı ile nasıl bozmayacağınız.
İş Araçları

Temel teknisyen araçları tornavida ve (çok fazla gerek duyulmasa da) yarım dozda tam fonksiyonel araçlardan oluşmaktdır. Birçok takımda yıldız başlı torx burku, bir veya iki somun, cımbız, küçük bir tutacak, pens ve düz başlı tornavida bulunabilmektedir.
Birçok teknisyen, PCB üzerindeki okuması zor olan bu sayılar için büyüteçli gözlük takarlar ve bir el feneri kullanırlar. Düşüneceğinizin aksine teknisyenler nadiren bir çekice ihtiyaç duyarlar.

Elektrostatik Güç Boşalımının Önlenmesi

Bu bölümü okurken, sizi daha önce cesaretlendirdiğim gibi bilgisayarınızı açmaya karar verirseniz, bilgisayarların en büyük katili olan elektrostatik güç boşalımı önlemek için uygun önlemleri almanız gerekir. Elektrostatik güç boşalımının basitçe manası statik olarak şarj olan elektriğin bir yerden başka bir yere geçmesidir. Bir balonu, üstünüzden ayrılmayacağını görmek için bluzunuza sürmeyi denediniz mi? Bu statik elektriğe basit bir örnektir.
Statik elektrik boşaldığında bunun olduğunu anlamazsınız. Elektrostatik güç boşalımından dolayı insanlar bir zarar görmez ancak bu bilgisayarlar için söylenemez. Elektrostatik güç boşalımı bilgisayarınızın hassas parçalarını tahrip edebilir. Bu nedenle bilgisayarla çalışırken sizin elektrostatik güç boşalımını önlemek için gerekli adımları uygulamanız gerekmektedir.
Antistatik Araçlar
Elektrostatik güç boşalımı sadece iki obje farklı miktarlarda statik elektriğe (bunun için kullanılan elektriksel terim potansiyeldir) sahipse ve bunlar birbirine temas ederse gerçekleşir.
Tüm bilgisayarlar elektrostatik güç boşalımına karşı iyi korunmuştur. Ancak siz elinize tornavidayı aldığınızda ve bilgisayarı açtığınızda, endişelenmeniz gereken şey sizde gerçeklşecek elektrostatik güç boşalımı değildir.


Elektrostatik güç boşalımını önlemenin sırrı, sizinle bilgisayarın dokunduğunuz parçalarının aynı elektriksel potansiyele sahip olmasıdır. Bunu anti-statik bilek kemeri adı verilen küçük bir araçla kendinizi bilgisayara bağlayarak gerçekleştirirsiniz. Bu basit araç bir telden ibarettir telin bir ucunda krokodil pensi diğer ucu ise küçük bir metal tabaka ile bileğinizi sarar. Krokodil pensi bilgisayarın herhangi bir metal bölümüne takıp diğer ucunu da bileğinize geçiriniz.
Bu araç bilgisayarda çalışan herkes için standart bir araçtır, fakat diğer araçlar da faydalı olacaktır. Bir bilgisayarla çalışırken en çok karşılaşacağınız şey parçaları sökmek ve onları dışarı çıkarmak olacaktır. Parçayı çıkardığınızda, sistemle bağlantısı yoktur ve diğer kaynaklardan statik elektrik alıyor olabilir. Teknisyenler riski ortadan kaldırmak için antistatik mat kullanırlar. Bir antistatik mat genel bir potansiyel olarak davranır. Genellikle antistatik bilek kemeri ve mat hepsi birarada tutulur. Böylece sizin ile bilgisayarın ve çıkarılan bileşenin potansiyel elektriği aynı olacaktır.
Antistatik bilek kemeri ve mat küçük rezistör aygıtları kullanırlar bunlar elektriğin geçişini durdurur veya direnç gösterirler böylece statik şarjın aygıta geçmesini önlerler. Bu rezistörler zamanla hata yapabilir, yani antistatik araçlarınızla gelen dokümantasyonu okuyup bu küçük rezistörleri nasıl uygun şekilde test edeceğinizi öğrenmek iyi bir fikir olacaktır.




Bilgisayar dışında olan herhangi bir bileşenin antistatik poşet içinde saklanması gerekmektedir. Bu özel poşetler herhangi bir statik elektriğin siz dokunduğunuzda aygıta geçmesini engeller. Neredeyse tüm bilgisayar bileşenleri ilk aldığınızda bir antistatik poşet içinde gelmektedir. Deneyimli teknisyenler bu çantaları asla atmazlar, ne zaman bir parçayı çıkarmanız gerektiğini bilemezsiniz!

Buna rağmen antistatik bilek kemerini her zaman yanınızda olması ideal olacaktır. Zamanla antistatik araçların eksikliğini hisseder olacaksınız. Bunların yoksunluğu eğer dikkatli olursanız sizi bilgisayardan uzak tutmasına gerek kalmaz. Böyle bir durumda bilgisayarda çalışmadan önce güç kaynağına dokunmadan önce bir dakika bekleyin. Çalıştığınız herkesin bilgisayarla aynı elektriksel potansiyele sahip olacağını bu bölüm içerisinde göstereceğim. Ancak bu bilek kemeri kadar iyi değildir, bilek kemeri geri kalan herşeyden daha iyidir.
Son olarak elektrostatik güç boşalımını önleme konusunda hiç bitmeyen bir soru; "Bilgisayar fişteyken mi yoksa fişten çekiliyken mi çalışılmalı? Fişteyken elektrik yayar mı?"
Sizi elektrostatik güç boşalımının problem olması konusunda ikna edebildik mi? Güzel. Artık bilgisayar bileşenlerine göz atmaya başlamak güvenli.

PC Temel Birimleri
Tipik bir kişisel bilgisayar bir tek aygıttan fazlasıdır. Bilgisayarı çalışır hale getirmek için tüm parçalara (en azından en çok kullanılan) ihtiyacınız vardır. Kişisel bilgisayarın en önemli parçası masanızın altında duran kasadır. Diğer tüm parçalar sistem birimi adı verilen bu kasaya bağlanmıştır. Tüm işleme ve saklama sistem biriminin içinde yer almaktadır. Kişisel bilgisayarın diğer tüm parçaları (yazıcı, klavye, monitör vb) ise sistem birimine bağlıdır ve bunların tümüne çevresel birim (yanbirim) denir.


Şekilde tipik bir masaüstü kişisel bilgisayarı, sistem birimi ve yanbirimler ayrı parçalar olarak göstermektedir.
Birçok bilgisayar, giriş ve çıkışları desteklemek için standart çevresel birimlere sahiptir. Farklı renk, tip ve şekillerde varyasyonlarını görebilirsiniz fakat burada standart bir kümesi bulunmaktadır:

1. Monitör: Bilgisayarın görsel çıkışını sağlayan büyük bir televizyon gibi düşünebilirsiniz.
2. Klavye: Giriş basılmasını sağlayan tuş takımıdır. Daktilo mantığıyla çalışmaktadır.
3. Fare: Monitörde girişi sağlayan grafiksel bir işaretçiyi sağlayan işaret aygıtıdır.
4. Hoparlör/kulaklık : Ses çıkışını sağlar.
5. Yazıcı : Yazılmış kağıt çıktının alınmasını sağlar.

Tipik bir bilgisayar tüm bu çevresel birimlere sahiptir. Ancak bir kişisel bilgisayar bunlara sahip olmak zorundadır diye bir kural yoktur. Birçok bilgisayarın yazıcısı olmayabilir. Bazılarının ise hoparlörü olamyabilir. Bazı bilgisayarların klavye, fare yada monitörü olmayabilir fakat bunlar genelde saklanmak zorunda olan bilgisayarlardır; jetin içindeki yada otomobilin motorunun yanındaki gibi.
Diğer bilgisayarların ise daha fazla çevresel birimleri olabilir. Bir bilgisayar dört yada beş yazıcı bağlanabilir. Ayrıca yüzlerce farklı çevresel birim bağlayabilirsiniz. Örneğin, web kamera ve mikrofon gibi her bilgisayarda karşılaşabileceğiniz çevresel birimlerden. Çevresel birimleri sistemden beklentilerinize göre ekleyip çıkarabilirsiniz. Tek limit ise sistem birimine bağlanabilecek çevresel birim sayısıdır.

Harici Bağlantılar
Herbir çevresel birimin sistem birimine bağlantısı birçok port tipinden biridir. Tipik bir sistem biriminin arkasındaki birçok kablo, sistem biriminden gelip farklı çevresel birimlere bağlanmaktadır. Ön tarafta da az da olsa bağlayıcı bulunmaktadır. Tüm bu bağlayıcılar ve portların kendine ait isimleri vardır ve iyi bir teknisyen bunların hepsini bilmelidir. Şu ifade kesinlikle kabul edilemez "bu yazıcı portu" veya "bu küçük tipte klavye bağlayıcı". Bunların literatürdeki isimlerini rahatça biliyor olmalısınız.




Plug (Fiş veya Uç), Port, Jack ve Connector
Bilgisayar yaklaşık 50 farklı tipte bağlantı kullanmaktadır, ancak neredeyse tamamı altı ana tiptedir, DIN (klavye / mouse), USB, FireWire, DB, RJ ve ses. Bir sonraki paragrafı terminolojiye dalmak için okuyun. Daha sonra büyük bir zevkle çeşitli bağlantı tiplerine dalabilirsiniz.

Kimse plug, port, jacak ve connector terimlerini doğru şekilde kullanamaz. Bu nedenle doğru bir başlangıç yapalım. Bir aygıtı bir diğerine bağlamak için bağlantıyı sağlayacak içinde teller olan kabloya ihitiyacınız vardır. Her bir aygıt için kablonun sonunun uyması için standartlaşmış parçalara ihtiyaç vardır. Çünkü bunlar genelde elektriksel bağlantılardır. Bu nedenle bir parçanın bir diğerinin içine rahatça bağlanması gerekmektedir.
Bir plug (fiş) bir porta giden bir tipin izdüşümüdür. Bir port; uyuşan bir tür boşluk veya fişi kabul eden bir slottur. Asla bir portu bir fişe takamazsınız, her zaman tersi şeklindedir. Jack (priz) ifadesi port'a alternatif olarak kullanılmaktadır, yani bir fiş'i jack'a da takabilirsiniz. Bağlayıcı (connector) terimi ise bir portu yada bir fişi belirtebilir. Bu bölüm boyunca farklı tipteki plug ve portları işleyeceğiz. Böylece daha açık şekilde anlamış olacaksınız.
Mini-DIN Bağlayıcılar (Klaveye - Mouse)
Birçok kişisel bilgisayar Avrupa tasarımlı mini-DIN bağlayıcıları desteklemektedir. Orjinal DIN bağlayıcısı uzun zaman önce yerini mini-DIN e bırakmıştır, bu nedenle sadece bilgisayarlarda mini-DIN bağlantısını göreceksiniz.



USB Bağlayıcılar
İngilizce "Universal ****** Bus" kelimesinin kısaltmasıdır. Kişisel bilgisayarlar için en çok karşılaşılan genel amaçlı bağlantıyı sağlar. Fare, klavye, tarayıcı, kameralar ve yazıcılar gibi birçok farklı aygıtın USB bağlantı yapısına sahip versiyonunu bulabilirsiniz.

USB bağlantılar üç farklı şekilde karşımıza çıkarlar: "A" (en sık karşılaşılan), "B" ve "mini-B" (daha az karşılaşılan). USB A bağlayıcılar kolaylıkla ayırt edilebilen şekli onu rahatça anlaşılabilir kılar. Bilgisayarınızda asla USB B bağlayıcıyı göremezsiniz. USB bağlayıcılar USB kablosunun diğer ucunda bağlanan aygıtta bulunur. USB B bağlantının açıkça büyük olarak belli olan boyutu küçük aygıtlar için uygulanmasını zorlaştırılmıştır. Bu nedenle USB halkı daha küçük olan mini B tipi bağlayıcıyı yapmıştır.
USB'nin onu bilgisayarda popüler yapan birçok özelliği vardır. İlk olarak, USB aygıtlar tak-çıkar aygıtlardır. Bunun anlamı bilgisayarı kapayıp açmadan aygıtı yükleyebilir yada kaldırabilirsiniz. Neredeyse diğer tiplerin tamamı sistemin kapatılmasını gerektirmektedir. Tak çıkar bunu tamamen ortadan kaldırmaktadır.



İkinci olarak, birçok USB aygıtı elektriksel gücünü USB bağlantısından almaktadır, bu nedenler pile veya harici bir elektriksel girişe gerek yoktur. Hatta bazı aygıtları yeniden şarj edebilirsiniz, örneğin cep telefonlarını USB portuna takarak şarj edebilirsiniz.
FireWire, ayrıca IEEE1394 olarak da bilinir ve veriyi inanılmaz şekilde yüksek bir hızla aktarır. Bu sebeple yüksek hıza ihtiyaç duyan uygulamalar; örneğin dijital video kameradan sabit diske görüntü aktarımı için ideal olmaktadır. Firewire özel 6 telli bağlayıcıyı içermektedir, Ayrıca daha küçük, 4 bacaklı versiyonu da genellikle çevresel birimlerde görülmektedir. USB gibi FireWire aygıtları da tak çıkar özelliğe sahiptir.

DB Bağlayıcılar
Yıllar geçtikçe, DB bağlayıcıları klavye hariç herhangi bir tipte çevresel birimde kullanılır olmuştu. Geniş D'ye benzer bir şekli vardır ve bu sayede sokete takılması ve hatırlanmasını kolaydır. Teknik olarak D-Sub veya D-Subminiature (alt minyatür) bağlayıcı olarak bilinir. Ancak birçok teknisyen ona DB der.

Herbir erkek DB fişin bir grup küçük bacakları vardır ve DB portuna bağlanır. Dişi DB fişi sistem birimindeki erkek DB portuna bağlanır. Bilgisayardaki DB bağlayıcılar 9 ile 37 arasında bacak veya sokete sahiptirler. Ancak 25'den fazla pin veya soketi olan DB bağlayıcıyı çok nadir görürsünüz.
DB tipi bağlayıcılar bilgisayarın arkasındaki en eski ve en çok karşılaşılan bağlayıcılardır. Çok yakın zaman kadar kişisel bilgisayarlarda en fazla üç veya dört farklı DB bağlayıcı kullanılmaktaydı. Geçen son birkaç yılda kişisel bilgisayarlar DB bağlayıcılardan uzaklaşmıştır. Tipik modern bir sistemde sadece bir veya iki tane olmakta ve bunlarda genelde yazıcı veya görüntü için olmaktadır.
RJ Bağlayıcılar

Adını bilmesenizde bir RJ bağlayıcıyı birçok kez görmüşsünüzdür. Küçük plastik fiş, telefonunuzun kordonunu jack'a (teknisyenler RJ bağlantıları için port kelimesini kullanmazlar) takmak için kullanılır ki, bu RJ fişinin klasik örneğidir. Modern kişisel kilgisayarlar sadece iki tip RJ jack'ı kullanmaktadır; RJ-11 ve RJ-45. Telefon jack'ı RJ-11'dir. RJ-11 neredeyse tamamen modemler için kullanılır. Daha geniş olan RJ-45 jack'ı ise ağ bağlantıları için kullanılmaktadır.

Ses Bağlayıcıları
Hoparlörler ve mikrofonlar sistem biriminde ses jack'ına takılırlar. En sık kullanılan ses bağlayıcısı mini-ses bağlayıcısıdır. Bu küçük bağlayıcılar yıllardır etrafımızdadır; sadece kulaklığınızı iPod'unuza veya benzer bir aygıta bağladığınız fiş gibidir. Geleneksel olarak ses jack'ları bilgisayarın arkasında bulursunuz. Fakat birçok yeni modelde ses bağlantıları önden bağlamayı da desteklemektedir.

NOT: Ayrıca şimdi doğru aygıtı doğru porta takmak için tüm bağlantılar renkle de kodlandırılmıştır. Ancak renk kodlaması gerekli değildir ve tüm kişisel bilgisayarlarda gerçerli olmayabilir.

Aygıtlar ve Bağlayıcıları
Şimdi bağlayıcılar hakkında bir bilginiz var, şimdi aygıtlara geri dönelim, hangi aygtın nereye bağlanması gerektiğini bilmeniz gerekmektedir.
Bilgisayarın arkasındaki tüm bağlayıcılar sadece bir bağlayıcıdır. Bağlayıcıların arkasındaki gerçek aygıtlar, çevresel aygıtların bağlanmasını sağlarlar. Bu aygıtlar muhakkak bilgisayarda olmalıdır. Diğerleri genişleme kartları olarak bilgisayarlara teknisyenler tarafından yüklenebilir.

Birçok kişisel bilgisayarın genişleme yuvası sistem biriminin içindedir bu da size daha fazla aygıtı genişleme kartına takmanızı sağlar. Eğer yeni bir aygıt isterseniz ve sizin sistem biriminiz desteklemiyorsa, sadece gidersiniz ve bir kart versiyonunu alırsınız ve onu takmaya çalışırsınız. Şimdilik sadece bir aygıtın yerleşik olarak bir kartta geldiğini bilin yeter.
Bunu deneyin!
Birçok sestem birimi masanın altında durur. İyi bir bilgisayar teknisyeni sık olarak kullanılan bağlantı tiplerini dokunarak tanıyabilmelidir.

1. Bilgisayarın arkasındaki tüm sistem birimindeki bağlayıcılarına bakın.
2. Sistem birimini çevirin böylece bağlantıları göremeyeceksiniz.
3. Dokunarak bağlantıları tanımlamaya çalışın.

Klavye
Bugünün klavyeleri birçok farklı şekil ve boyutlarda gelmektedir. Fakat bağlantı ya mini-DIN klavye portu yada USB portundan olmaktadır. Birçok klavye bir adaptör ile gelmektedir. Bu yüzden bu portlardan birini kullanabilirsiniz. Birçok klavyenin girişi ve mini-DIN portları mor renktedir.

Monitör
Bir monitör sistem biriminin görüntü bağlayıcısına bağlanır. Aşağıdaki görüntü bağlantı tiplerinden birini kesinlikle görmüşsünüzdür; eski tip 15­bacaklı dişi DB (VESA) bağlayıcı. VESA bağlayıcılar mavi renge boyanmıştır ancak DVI bağlayıcılar beyazdır. Birçok görüntü kartı iki tipteki bağlayıcıları da içerebilmektedir. Görüntü kartlarının iki bağlayıcısı varsa iki monitörü destekliyor demektir.

Şekilde en yeni video bağlayıcı olan "Yüksek Tanımlı Multimedya Arayüzü" (High Definition Multimedia Interface - HDMI) görülmektedir. HDMI hala video sahnesinde yenidir, fakat bir dizi gelişmeyi de yanında getiremektedir. Örneğin video ve ses aynı kablodan taşınabilmektedir. Öncelikle ev sinema sistemleri için tasarlanmıştır. Göreceksiniz ki HDMI bağlayıcısı olan görüntü kartlarının sayısı yakın birkaç yılda artacaktır.
Ses
Ses kartlarının iki temel fonksiyonu vardır. İlk olarak dijital bilgiyi alır ve sese dönüştürür, sesi de hoparlör yardımıyla çıkışa verir. İkinci olarak, sesi mikrofon yardımıyla alır ve dijital veriye dönüştürür. Sesi çalabilmek veya kaydedebilmek için ses aygıtınız hoparlörden ve bir mikrofondan oluşmuş bir kümeden en az birine sahip olmalıdır.
Tüm kişisel bilgisayarlarda en az iki minyatür jack vardır; biri mikrofon için ve diğeri de stereo hoparlörler içindir. Daha iyi kartlar (surround ses sistemleri vb.) için ise ekstra minyatür ses jack'ları sağlanır. Az da olsa bir kısım ses kartları 15 bacaklı dişi DB portunu sağlayarak elektronik müzikal enstrümanları için arayüz veya bir joystick bağlamayı mümkün kılar. Ses kartlarına daha fazla ses jack'ları eklemek tipik bir ses kartını karmaşık hale getirir. Farklı ses sinyallerinin tamamının birleştirilmesi S/PDIF (Sony/Philips Digital Interface Format) ile sağlanır. Bir S/PDIF, birçok mini-ses bağlantısının yerini almaktadır. Farzedin ki sizin surround hoparlörünüz de S/PDIF bağlantısı ile geliyor.
Ses bağlantısı için renk şeması karmaşıktır. Ancak şimdilik tek bir rengi; yeşili hatırlayın yeter. Bu standart bir stereo hoparlörlörü bağlamanız için ihtiyacınız olan bağlantıdır.
Ağ

Ağlar bilgi paylaşımı için birbirine bağlanmış bir grup bilgisayardır. Kişisel bilgisayarlarda en sık görülen bağlantı telefon kablosundan daha kalın olan kablodur. Modern bir bilgisayarda ağa bağlanmak için bir RJ-45 bağlantı kullanılır.Tipik bir RJ-45 ağ bağlayıcısını göstermektedir. Ağ bağlayıcılarının standart bir rengi yoktur.
az iki düğmesi vardır. (Apple Macintosh bilgisayarlarla birlikte tek düğmeli fareler bulunmaktadır.) Bununla birlikte daha iyi bir farenin bir kaydırma (scroll) tekeri ve ekstra düğmeleri vardır. Bir fare bir USB portunu ya da açık yeşil mini-DIN bağlayıcısını kullanır.


Farenin bir türü de trackball'dur. Bir trackball fareyle aynı işi yapar fakat fare etrafta gezdirilirken bir trackball bir yerde sabittir siz bir topu parmaklarınızla yada avucunuzla çevirirsiniz.

Modem
Bir modem sizin bilgisayarınızı bir telefona veya telefon hattına bağlamanızı sağlar. Bir modem bilgisayardaki bir başka kolayca tanımlanan aygıttır. Birçok modemin iki tane RJ-11 soketi vardır. Biri duvardaki telefon prizinde modeme bağlantı, diğeri ise opsiyonel olarak modem kullanılmadığında telefonu kullanmanız içindir.

Seri Port
Harici modemler geleneksel olarak bir erkek 9-pin veya 25-pin D-minyatürden küçük porta bağlıdır. Sistem biriminde bunun adı seri porttur. Seri port, kişisel bilgisayarlarda kullanılan ilk genel amaçlı porttur. Sadece son yıllarda daha hızlı ve kullanımı kolay olan USB'nin baskınlığından dolayı seri portu daha az kullanılır kılmıştır. Nerdeyse yeni sistemlerin hiçbiri seri port ile birlikte gelmese de hala seri portları bulabilirsiniz.

Yazıcı
Uzun yıllar boyuca yazıcılar sadece özel bağlantı tipi olan paralel portu kullanmaktaydı. Paralel port 25-pin (bacaklı) dişi DB bağlayıcı kullanır ve genellikle küpeçiçeği rengindedir. Paralel portun 20 yıllık baskınlığından sonra şimdi neredeyse tüm yazıcılar USB portu ile birlikte gelmektedir. Daha iyi modeller bazen Firewire bağlantıyı önermektedir


Joystick (Denetim Kolu)
Joystick, sadece oyunlar için kullanılmaz. IBM 15-bacaklı dişi DB denetim kolunu bilgisayara eklediğinde, zor işlerdeki giriş aygıtı olarak düşünmekteydi; bugünkü fare gibi. Çok nadir koşullar dışında, denetim kolu bugün sadece bilgisayarınızı pahalı bir oyun aracına dönüştürmektedir. Bir düşman jetini takip ederken denetim koluyla kontrol edip ateş butonuna basmak kadar memnun eden bir his var mıdır? Bence yoktur. Geleneksel denetim kolu rengi turuncudur, ancak bugün birçok denetim kolu USB'ye bağlanmaktadır.

Daha Fazlası!
Unutmayın ki daha birçok aygıt ve bağlayıcısı vardır. Bahsettiklerimiz sadece en sık kullanılan ve sizin en çok karşılaşacaklarınızlardır. Eğitimleri işledikçe daha az kullanılan bağlayıcıları ve nerede kullanıldıklarını göreceksiniz



Sistem Biriminin (Kasa) İçi
Şimdiye kadar bilgisayara bağlanan aygıtları gördünüz. Şimdi sistem biriminin içini açacağız ve tipik bilgisayardaki temel dahili bileşenleri inceleyeceğiz. Tek bir bilgisayar binlerce ayrık bileşenin birleşimidir. Ancak kimse bir bilgisayardaki en küçük bileşenlerin ismini bilemez. İyi bir teknisyen tipik bir bilgisayardaki temel dahili bileşenleri bilmelidir. Şimdi bu bileşenleri görmek için bilgisayarı açalım ve sistem birimini inceleyelim ve bunların ne yaptığıyla ilgili bir konseptimiz olsun. Daha sonraki bölümlerde herbir bileşeni daha detaylı göreceksiniz.

Kasa
Sistem biriminin kasası hem iç destekçisidir hem de dahili bileşenleri çevreden koruyan dış derisidir. Kasalar ilginç çeşitlilikte stillerde, boyutlarda ve renklerde bulunmaktadır.

Kasanın ön kısmında sistemi açan kapayan düğmeler, sistemin durumunu belirten ışıklar ve çıkarılabilir ortam sürücüler disket, CD-ROM ve DVD sürücüler bulunmaktadır. Bu sistemde ayrıca USB, FireWire ve ses bağlantıları kolay erişim için önde bulunmaktadır.

Kasanın arkasında sistem biriminin bağlantılarının büyük çoğunluğu bulunmaktadır. Siz de farketmişsinizdir ki güç kaynağı herzaman kasanın en üstünde, soğutucu fanı ve güç fişi ile görülmektedir. Kasanın arkasındaki bir alanda yerleşik (onboard) bağlantıların tamamı, diğer tarafta ise kartlar için
yuvalar (slot'lar) yer alır. Yerleşik aygıtların boşlukları vardır böylece siz bu aygıtları bağlayabilirsiniz. Benzer şekilde kasa, sistem birimine yüklenebilecek harici bağlayıcılara izin verebilmek için yuvaları kullanır.

Bir kasayı açmak her zaman ilginçtir. Kasayı açmak için standart bir yol yoktur ve bilgisayar üreticileri sistem birimlerini bazen hasta bir şekilde açılması karmaşık şekilde tasarlayabiliyor. Genelde, sistem biriminin arkasındaki birkaç vidayı gevşettikten sonra kasanın yönünü belirleyebilirsiniz.
Genel şekilde çok fazla sorunlar karşılaşmazsınız. Sadece tornavidanızı kaydırmayın veya nereye yerleştirilmiş bilin yeter. Kasayı açınca içine bir göz atın. Metal aksamı, her türlü kabloyu ve bir dizi aygıtı göreceksiniz. Aygıtları inceledikten sonra kabloları daha iyi bir bakış açısı için bir tarafa ayırabilirsiniz. Elektrostatik boşalmayı önlemek için antistatik bilek kemeri takmayı yada metal kasaya temas etmeyi unutmayın.
CPU
CPU (Central Processing Unit) yani merkezi işlem birimi, aynı zamanda mikroişlemci olarak da anılır. Bir bilgisayarın içinde yer alan tüm hesaplamaları CPU yapar. CPU'lar çeşitli şekiller ve boyutlarda gelmektedir.

Modern CPU çok fazla ısı üretir ve bu nedenle aşırı ısınmayı önlemek için soğutucu fanına ve ısı azlatıcı montaja ihtiyacı vardır. Bir ısı alıcı büyük bir tabaka şeklinde bakırdan veya alüminyumdan yapılmıştır ve ısının işlemciden uzakla ştı rı lması n ı sağ lar. Fan daha sonra ı sı yı kasan ı n içine doğ ru üfler. Bu soğutma aygıtlarını CPU'yu sökmek için çıkarırsınız ancak bazı CPU üreticileri CPU'yu fanla bütünleşik olarak üretirler.
CPU'ların otomobillerin olduğu gibi bir markası ve modeli vardır. Biriyle bir araba hakkında konuşuyorsanız, örneğin birçok insan Ford veya Toyota der. CPU'lardan konuşulacağı zaman ise insanlar Intel Core 2 veya AMD Athlon XP der. Yıllar geçtikçe piysada yalnızca birkaç büyük üretici kaldı, tıpkı çok az büyük araba üreticisi kaldığı gibi.
Kişisel bilgisayarlarda en sık kullanılan CPU markaları Intel ve AMD'dir. Çok az CPU üreticisi olmasına rağmen bu üreticilerin yüzlerce CPU modeli vardır. Bunlardan en sık karşılaşılan modeller Celeron, Athlon XP, Pentium 4, ve Core 2'dir.
Son olarak, CPU'lar farklı paketlerde gelirler. Pakette CPU'nun fiziksel görüntüsü ve bilgisayara nasıl bağlanılacağı tanımlanmıştır. Ağırlıklı olarak PGA (pin grid array) adı verilen paket tipi kullanılır. Her paket tipinin birçok çeşiti vardır. Mikro İşlemciler bölümüzü, CPU'lar hakkında büyük detay
içermektedir. Fakat şimdilik her CPU'nun bir markası, bir modeli ve bir paket tipi olduğunu bilmeniz yeterlidir.
Hafıza (RAM)

RAM (random access memory), yani rastgele erişimli hafıza, CPU tarafından kullanılan programları ve verileri saklamak için kullanılmaktadır. Bir RAM'in saklayabileceği maksimum program ve verinin ölçüm birimine byte denir. Modern bilgisayarların milyonlarca hatta milyarlarca byte RAM'leri vardır. Bu nedenle RAM megabyte (MB) veya gigabyte(GB) birimleri ile ölçülür. Ortalama bir bilgisayar 256 MB'dan 2GB'a kadar RAM'e sahip olabilir. Ancak daha büyük ve daha küçük RAM boyutları ile de karşılaşabilirsiniz.

Her bir RAM parçasına "stick" denir. Bugün en çok bulunan stick tipi, çift girişli bellek modülü olan DIMM(dual inline memory module) olmaktadır. Şekilde bilgisayarlarda kullanılan DIMM örnekleri görülmektedir. Bir bilgisayarda sadece bir tipte DIMM bulunur ve RAM eklemek için sizin tipini bilmeniz şarttır. Hafıza Birimleri (RAM) bölümümüz RAM ile rahatça çalışmanız için gerekenleri içermektedir.
Anakart

Bir anakartı bir arabanın şasisi ile karşılaştırabilirsiniz. Bir bilgisayarda herşey dolaylı ya da doğrudan anakarta bağlıdır. Anakart ince ve uzun bir devre kartıdır. Genellikle yeşil, siyah, mavi veya altın sarısı rengindedir ve tipik bir defter kağıdından biraz daha kalındır. Bir anakart birçok bilgisayar bileşenini kabul edecek bir dizi özel soket içerir. Örneğin CPU ve RAM, doğrudan anakarta bağlıdır. Diğer aygıtlar, örneğin disket sürücü, hard disk, CD ve DVD, anakart soketlerine kısa kablolarla bağlıdır.

Anakart ayrıca harici aygıtlar için (örneğin fare,yazıcı, klavye vb) dahili bağlayıcılar sağlar. Tüm anakartlar çok amaçlı genişleme yuvaları içerir.
Bunlar adaptör kartları kullanabilmenizi sağlar. Farklı kart tipleri için farklı tipteki genişleme yuvaları mevcuttur.
Güç Kaynakları
Güç kaynağı, adından da anlışıldığı üzere, bilgisayarın işlevini yerine getirebilmesi için gerekli elektriksel gücü sağlar. Güç kaynakları standart 220-volt AC gücü alır ve bunu 12-volt, 5-volt ve 3.3-volt DC güce çevirir. Birçok güç kaynağının boyutu bir ayakkabı kutusunun yarısı kadardır ve genellikle gri veya metalik renklerdedir.

Bir dizi bağlayıcılar güç kaynağının dışına çıkarlar. Her güç kaynağı anakart için özel bağlayıcıları içerir ve herhangi bir aygıtın ihtiyacı olan elektriği sağlayan bir dizi genel kullanım bağlayıcıları sağlar. Şekilde anakart gücünü ve tipik gelen kullanımlık bağlayıcıları göstermektedir. Daha fazla bilgi için Güç Kaynakları bölümünü inceleyiniz.
Disket Sürücüler
Disket sürücüler taşınabilir disketlere erişiminizi sağlar. Bugünkü kişisel bilgisayarlarda kullanılan disket sürücüler 3.5" disket sürücü olarak adlandırılır. Disketler sadece çok küçük miktarda veriyi saklar ve birçok bilgisayarda kaybolmak üzeredir. Disket sürücüler bilgisayara bir şerit kablo ile bağlanırlar. Anakarta bağlantı disket sürücü denetleyici olarak bilinir.

Sabit Disk (Hard Disk)
Sabit diskler CPU'da o anda kullanılmayan programları ve verileri saklar. Her ne kadar sabit diskler ve RAM aynı saklama birimini (megabyte ve gigabyte) kullansa da, bir bilgisayarın sabit diski RAM'den daha çok veriyi saklar. Ortalama bir bilgisayarın bir tane sabit diski vardır. Ancak birçok bilgisayar daha fazlasını kabul eder. Daha büyük boyutlarda veri kaydetmeye ihtiyaç duyan özel bilgisayarlarda, örneğin büyük şirketlerin ana dosya saklama bilgisayarları, 8'den 16'ya kadar sabit diski içerebilir. Sık kullanılan birçok sabit disk bilgisayara ATA standardında bağlanır. Bu sürücü iki tipte bulunur; eski paralel ATA (PATA) veya daha modern olan seri ATA (SATA). PATA sürücü bir şerit kablo kullanır disket sürücülere çok benzer bir yapısı vardır. SATA sürücü ise daha dar bir kablo kullanır.







Yakın zamana kadar neredeyse tüm CD-ROM ve DVD sürücüler PATA desteği sunarken, artık optik sürücülerde de SATA desteği bulunabilir olmaya başlamıştır.
Optik Araçlar
CD'ler ve DVD'leri bilgisayara takmak için kullandığımız araçlar optik sürüclerdir. Genel olarak optik araçları iki gruba ayırırız; CD'ler ve DVD'ler. CD'ler yaklaşık 700MB veri saklar ve üç çeşitte gelir: CD-ROM (sadece okunabilir), CD-R (kaydedilebilir-veriyi sadece bir kez değiştirebilirsiniz), CD-RW(yazılabilir - defalarca veriyi değiştirebilirsiniz).


DVD'ler daha çok veriyi saklar (yaklaşık 4GB). Bir sinema filmi için yeterlidir ve birçok çeşitte karşımıza çıkarlar: DVD-ROM, DVD+R, DVD-R, DVD+RW, ve DVD-RW. Bunlar sadece en ünlü olanların isimleri. Bu farklı optik araçların her birinin okunması için optik sürücüye ihtiyacı vardır. Örneğin, bir CD-RW disk üzerinde işlem yapmak istiyorsanız, bir CD-RW sürücüye ihtiyacınız vardır. Şanslısınız ki birçok optik sürücü birçok farklı tipte diski desteklemektedir ve sık kullanılan tipteki optik araçlara erişim mümkündür.
Şekilde tipik bir optik sürücüyü görmektesiniz. Dikkat edin bazıları hangi ortam tipini desteklediklerini belirtiyor bazıları ise hiçbirşey yazmıyor.
Parçalarınızı Bilin
Bu bölümde kişisel bilgisayarın farklı parçalarının; çevresel birimlerin, bağlayıcıların ve bileşenlerin isimlerini ve fonksiyonalitesini göstermeye çalıştık. Ayrıca bilgisayarla çalışırken bilmeniz gereken elektrostatik boşalma ve diğer konuları öğrendiniz. Büyük resimden başlayarak, her bir bileşenin derinlemesine bölüm bölüm ve doğru şekilde anlayarak nasıl çalıştığını ve bilgisayarla sistemiyle nasıl etkileşim kurduğunu anlayacaksınız.